Η πευκοκάμπια (Thaumetopea pityocampa). Βιολογία και αντιμετώπιση.

Γενικά

Τρέφεται με τα φύλλα (βελόνες) των πεύκων και άλλων κωνοφόρων. Προσβάλλει περισσότερο τα πεύκα (Pinus sp.) αλλά και διάφορα είδη κέδρου (Cedrus sp.).

Από τα διάφορα είδη πεύκου, η κουκουναριά (Pinus pinea) είναι το περισσότερο ανθεκτικό είδος.

Προκαλεί αισθητική υποβάθμιση και καχεξία στα πεύκα που θα μπορούσε να φτάσει μέχρι την ξήρανση. Επίσης αλλεργικά συμπτώματα σε ανθρώπους και κατοικίδια κατά την περίοδο που ευρίσκεται στο στάδιο της προνύμφης των τελευταίων σταδίων.

Η προσβολή γίνεται αντιληπτή από τα άσπρα κουκούλια που δημιουργεί πάνω στα δέντρα και το αραίωμα της κόμης των προσβεβλημένων δέντρων, που πολλές φορές φτάνει μέχρι και την ολική καταστροφή του φυλλώματος.

Βιολογία

Ο βιολογικός κύκλος του εντόμου ξεκινάει περίπου τον Αύγουστο, όταν και τα ενήλικα (αρσενικά) άτομα πετούν προς αναζήτηση συντρόφου για αναπαραγωγή.

Η έναρξη εξαρτάται τόσο από το υψόμετρο (σε χαμηλά υψόμετρα αυτό πραγματοποιείται νωρίτερα) όσο και από τη θερμοκρασία (οι χαμηλές θερμοκρασίες καθυστερούν την περίοδο πτήσης).

Τα αρσενικά άτομα εμφανίζονται νωρίτερα από τα θηλυκά και μπορούν να πετάξουν έως και 2 χιλιόμετρα, ενώ τα θηλυκά πετούν ελάχιστα έως καθόλου.

Σχεδόν αμέσως μετά τη σύζευξη, το θηλυκό άτομο ξεκινάει την ωοτοκία αρχικά στη βάση δύο βελονών. Στη συνέχεια, κινείται σπειροειδώς γύρω από τις βελόνες αποθέτοντας τα αυγά, τα οποία και καλύπτει με λέπια, δημιουργώντας έναν χαρακτηριστικό κύλινδρο.

Σε 30-45 ημέρες γίνεται εκκόλαψη των ωών.

Το έντομο έχει πέντε προνυμφικά στάδια ώσπου να είναι έτοιμο για τη νύμφωση.

Χαρακτηριστική είναι η κοινωνικότητα των προνυμφών. Δημιουργούν φωλιές με αραιά νήματα, οι οποίες βρίσκονται αρχικά πολύ κοντά στους κυλίνδρους των ωών.

Στα επόμενα προνυμφικά στάδια, οι προνύμφες αλλάζουν φωλιές, οι οποίες σταδιακά γίνονται ολοένα πιο μεγάλες και πιο συνεκτικές, ενώ καθώς πλησιάζει ο χειμώνας, η θέση τους μετατοπίζεται προς την κορυφή των δένδρων.

Μετά το τρίτο προνυμφικό στάδιο και ιδιαίτερα στο πέμπτο, οι προνύμφες όταν ερεθιστούν εκτοξεύουν τριχίδια, από ειδικούς θύλακες που βρίσκονται στη ράχη τους.

Τα τριχίδια περιέχουν μίγμα πρωτεϊνών, ανάμεσα στις οποίες κάποιες είναι αλλεργιογόνες, δημιουργώντας αλλεργική αντίδραση μόλις έρθουν σε επαφή με το δέρμα.

Εξαιτίας του μικρού μεγέθους των τριχιδίων (100-250 μm) και του μεγάλου αριθμού τους (περίπου 106 σε κάθε προνύμφη) η διασπορά τους είναι πολύ γρήγορη με αποτέλεσμα να εμφανίζονται αλλεργικά συμπτώματα σε ανθρώπους και κατοικίδια για μια σχετικά μεγάλη περίοδο, από Μάρτιο μέχρι και Ιούνιο.

Αφού ολοκληρωθεί η ανάπτυξη της προνύμφης και εφόσον η θερμοκρασία του εδάφους είναι υψηλότερη από 10 °C, οι ώριμες προνύμφες ενός δέντρου συγκεντρώνονται σε ένα σημείο του κορμού παραμένοντας σε επαφή μεταξύ τους.

Στη συνέχεια, μια θηλυκή προνύμφη τίθεται επικεφαλής και ξεκινάει μια μορφή «λιτανείας», όπου κάθε προνύμφη ακολουθεί την άλλη, διατηρώντας επαφή μεταξύ τους με τη βοήθεια των τριχιδίων που φέρουν στην κεφαλή τους και το τελευταίο κοιλιακό τους τμήμα.

Σταδιακά, το σύνολο των προνυμφών της λιτανείας εισέρχεται στο έδαφος, σε βάθος περίπου 8 έως 10 εκατοστά, όπου και πραγματοποιείται η νύμφωση.

Με την ολοκλήρωση της νύμφωσης, τα ενήλικα άτομα θα εξέλθουν από το βομβύκιο περίπου τον Αύγουστο, ξεκινώντας τον νέο βιολογικό κύκλο.

Αντιμετώπιση

Σε περιπτώσεις που έχουμε μεμονωμένα πεύκα ή ακόμη και μικρές ομάδες δέντρων σε πάρκα και δενδροστοιχίες, είναι δυνατή (και εξαιρετικά αποτελεσματική) η εφαρμογή μηχανικής καταπολέμησης.

Πραγματοποιείται το κόψιμο των κουκουλιών και η άμεση καταστροφή της (συνήθως κάψιμο).

Η μέθοδος αυτή εφαρμόζεται κατά τη διάρκεια των προνυμφικών σταδίων (από φθινόπωρο μέχρι και άνοιξη).

Η καταλληλότερη περίοδος είναι τον Φεβρουάριο με Μάρτιο, όταν οι προνύμφες βρίσκονται για μεγαλύτερα χρονικά διαστήματα μέσα στις φωλιές.

Η μηχανική καταπολέμηση, ενέχει κίνδυνο για το προσωπικό που θα αναλάβει τη διεκπεραίωσή της, εξαιτίας των αλλεργικών αντιδράσεων.

Δεν μπορεί να εφαρμοστεί σε περιπτώσεις που ο πληθυσμός της πευκοκάμπιας εμφανίζεται σε εκτεταμένες επιφάνειες και μάλιστα σε πολύ ψηλά δένδρα.

Άλλη μέθοδος είναι η βιολογική καταπολέμηση, στην οποία χρησιμοποιούνται παρασκευάσματα που έχουν ως βάση τον βάκιλο Bacillus thuriengiensis kurstaki.

Η εφαρμογή αυτών των βιολογικών σκευασμάτων μπορεί να γίνει με ψεκασμό είτε από το έδαφος είτε με αεροψεκασμούς.

Ψεκασμοί με εντομοκτόνα κατά την φάση της ‘‘λιτανείας’’ δεν είναι αποτελεσματικοί.