Η κοινωνία της σφήκας

• Δύο είναι οι κύριες κατηγορίες που εμπίπτουν τα διάφορα είδη σφήκας: οι απόμερες σφήκες και οι κοινωνικές σφήκες.
• Οι ενήλικες απόμερες σφήκες ζουν γενικά και λειτουργούν μόνες τους και οι περισσότερες δεν κατασκευάζουν τις φωλιές.
• Oι κοινωνικές σφήκες υπάρχουν στις αποικίες αριθμώντας αρκετές χιλιάδες, είναι ισχυρές, χτίζουν μια φωλιά και σε μερικές περιπτώσεις δεν είναι όλη η αποικία ικανή προς αναπαραγωγή.
• Γενικά η βασίλισσα και οι αρσενικές σφήκες μπορούν να ζευγαρώσουν, ενώ η πλειοψηφία των αποικιών αποτελείται από στειρωμένες θηλυκές εργαζόμενες.

Οικολογία

• Οι σφήκες είναι ιδιαίτερα σημαντικές στην εξισορρόπηση των ειδών στη φύση.
• Σχεδόν για κάθε είδος εντόμων παρασίτων, αντιστοιχεί ένα είδος σφηκών, που είναι αρπακτικό ή παράσιτο επάνω σε αυτό.
• Οι παρασιτικές σφήκες επίσης όλο και περισσότερο χρησιμοποιούνται στο γεωργικό έλεγχο παρασίτων, δεδομένου ότι ασκούν περιορισμένη επίδραση στις συγκομιδές.
• Οι σφήκες αποτελούν επίσης ένα σημαντικό μέρος της τροφικής αλυσίδας.

Η σχέση με τον άνθρωπο

• Δεν είναι απαραίτητα επιθετικά έντομα, αλλά επειδή οι επαφές τους με τον άνθρωπο είναι πιο συχνές από ό,τι του ανθρώπου με τις μέλισσες (εκτός βέβαια από τους μελισσοκόμους), τα τσιμπήματα είναι και αυτά πιο συχνά.
• Σπάνια, υπερευαίσθητα άτομα μπορούν να παρουσιάσουν αναφυλακτική αντίδραση στο τσίμπημα σφήκας που εκδηλώνεται με σοβαρή υπόταση, έντονο ιδρώτα, δύσπνοια και μελάνιασμα.
• Τα άτομα αυτά απαιτούν άμεση ιατρική βοήθεια και αν γνωρίζουν την υπερευαισθησία τους θα πρέπει να είναι εκπαιδευμένα να κάνουν μόνα τους μία ένεση αδρεναλίνης την οποία θα πρέπει να φέρουν πάντοτε μαζί τους.

Καταπολέμηση

• Η καταπολέμησή της πρέπει να ξεκινήσει με τον εντοπισμό της φωλιάς. Η παρακολούθηση της κίνησης των σφηκών θα βοηθήσει.
• Τον απευθείας ψεκασμό της με εντομοκτόνο και στην συνέχεια την καταστροφή της, ή το κάψιμο της.
• Προτιμούμε βραδινές ώρες.
• Σε ένα ολοκληρωμένο σύστημα καταπολέμησης παράλληλα θα πρέπει να χρησιμοποιήσουμε και κάποιες παγίδες τροφοελκυστικές για το καλύτερο αποτέλεσμα. Οι σφήκες μπαίνουν στις παγίδες από τρύπες στο κάτω μέρος τους και δεν μπορούν να ξαναβγούν.
• Έλκονται από το μη τοξικό δόλωμα που υπάρχει μέσα σ’ αυτήν. Τοποθετούνται 6-7 μέτρα από την σφηκοφωλιά. Είναι επαναχρησιμοποιούμενες.
• Για σύλληψη σφηκών το δόλωμα είναι σακχαρούχο.
• Για σύλληψη των σκούρκων πρωτεϊνούχο.
• Τοποθετούνται χαμηλά στα 0,50 – 0,70 εκ.

Παραδοσιακή Αντιμετώπιση

• Αν υπάρχουν σφήκες γύρω σας, για να τις απομακρύνετε, λιώστε μ’ ένα γουδί ή σφυρί κομματάκια γαρύφαλλο ( που βάζουμε στα γλυκά και το φαγητό ) και βάλτε τα σ’ ένα μπολάκι.
• Οι σφήκες απεχθάνονται τη μυρωδιά του γαρύφαλλου και θα πάρουν δρόμο.
• Αν πάντως μας κεντρίσει και δεν υπάρχει κάτι πιο…φαρμακευτικό, κόβουμε μισό κρεμμύδι και το τοποθετούμε για 20 λεπτά στην πληγή. Βοηθάει γιατί στο κρεμμύδι κάποια ένζυμα αποικοδομούν μερικές από τις τοξικές ουσίες που πέρασαν στην πληγή.

Κόκκινη σφήκα, Σκούρκος Oriental hornet

Ταξινόμηση

• Είναι έντομα. Ανήκουν στην Τάξη Υμενόπτερα (Hymenoptera), την οικογένεια Vespidae, στο γένος Vespa και είναι το είδος Vespa orientalis.
• Το είδος Vespula germanica είναι η Κοινή Σφήκα.

Γενικά

• Πολύ κοινό είδος στην Μεσόγειο, την Μαδαγασκάρη και τις Ινδίες, και μετακινείται ως την Ν. Αμερική και το Μεξικό.
• Είναι κοινωνικό έντομο.

Περιγραφή

• Είναι μεγάλο υμενόπτερο με εντυπωσιακά χρώματα.
• Η βασίλισσα φτάνει τα 25 με 35 mm σε μήκος. Τα αρσενικά και οι εργάτες είναι μικρότερα.

Βιολογία

• Τα ενήλικα έντομα τρέφονται με νέκταρ και φρούτα.
• Χρειάζονται όμως και ζωική πρωτεΐνη για να θρέψουν τα νέα άτομα.
• Ζει σε αποικίες με κάστες και αρχηγό την βασίλισσα.

Η κίτρινη λωρίδα

• Το 2010 μια ομάδα ερευνητών από το Ισραήλ και βρετανικά πανεπιστήμια ανακάλυψε ότι την κίτρινη λωρίδα στην κοιλιά της Κόκκινης Σφήκας είναι σε θέση να δεσμεύει το φως του ήλιου και να το μετατρέπει σε ενέργεια.
• Στην πραγματικότητα, είναι η κύρια μεταβολική δραστηριότητα εμφανίζεται σε αυτό το κίτρινο στρώμα χρωστικής (δηλαδή, ο ήλιος μπορεί να είναι η κύρια πηγή ενέργειας του).
• Η διαδικασία είναι δυνατή χάρη σε μια χρωστική ουσία που ονομάζεται xanthopterin. Αυτό μπορεί να εξηγήσει γιατί τα έντομα είναι πιο δραστήριοι κατά τη διάρκεια του έντονου ήλιου, σε αντίθεση με τα περισσότερα παρόμοια είδη.

Η σχέση με τον άνθρωπο

• Πολλές φορές η φωλιά του είναι κοντά στον άνθρωπο.
• Δεν επιτίθεται στον άνθρωπο αλλά μπορεί να τσιμπήσει κάποιον για να αμυνθεί.
• Το τσίμπημα είναι αρκετά επώδυνο.
• Κάποιοι μπορεί να παρουσιάσουν αλλεργική αντίδραση.
• Δημιουργούν μεγάλα προβλήματα στους μελισσοκόμους. Επιτίθενται και θανατώνουν τις μέλισσες, τις οποίες χρησιμοποιούν για την εκτροφή του γόνου τους.

Αντιμετώπιση

Έλεγχος για την ανεύρεση των φωλιών.
Απευθείας ψεκασμός κατά προτίμηση νυχτερινές ώρες.
Παγίδευση με δολώματα με άμυλο και με πρωτεΐνη.
Τοποθέτηση των παγίδων χαμηλά.