Βιολογία

• Το θηλυκό, μετά την απομύζηση αίματος, πέφτει στο έδαφος όπου γεννά έως και 18 χιλιάδες αυγά (!) και ύστερα πεθαίνει.
• Σε ορισμένα είδη ixodidae το προνυμφικό, τα νυμφικά και το ενήλικο στάδιο αναπτύσσονται στον ίδιο ξενιστή (μονοξένια είδη).
• Σε άλλα είδη είναι απαραίτητοι δύο ξενιστές (διξένια).
• Σε αυτήν την περίπτωση συνήθως απαιτούνται 2 χρόνια ή περισσότερα.
• Οι νεαρές εξάποδες προνύμφες διαχειμάζουν και την άνοιξη ανεβαίνουν στον πρώτο ξενιστή (τρωκτικό ή λαγόμορφο) όπου και γίνονται ώριμες νύμφες.
• Το δεύτερο φθινόπωρο εγκαταλείπουν τον πρώτο ξενιστή και διαχειμάζουν.
• Την άνοιξη τα ενήλικα άτομα πλησιάζουν τον δεύτερο ξενιστή (μεγάλο φυτοφάγο ζώο) και τρέφονται όλο το καλοκαίρι.
• Το φθινόπωρο γίνεται η σύζευξη και το θηλυκό εγκαταλείπει τον ξενιστή και ωοτοκεί.
• Το ενήλικο αρσενικό αφού γονιμοποιήσει αρκετές θηλυκές, εγκαταλείπει τον ξενιστή και πεθαίνει στο έδαφος.
• Η εναπόθεση των αυγών γίνεται σε ρωγμές τοίχων, σε ξύλα, κάτω από πέτρες, σε χόρτα.
• Από κάθε αυγό εκκολάπτεται μία προνύμφη, που περνά από κάποια στάδια μέχρι να εξελιχτεί σε ενήλικο τσιμπούρι ανεβοκατεβαίνοντας σε αυτό το διάστημα σε τυχαία θύματα για να απομυζήσει αίμα.
• Οι κρότωνες αντέχουν σε νηστεία από 3 έως 18 χρόνια!.
• Το ενήλικο αρσενικό αφού γονιμοποιήσει αρκετές θηλυκές, εγκαταλείπει τον σκύλο και πεθαίνει στο έδαφος.

Τα κυριότερα είδη

• Rhipicephalus sanguineus (Ixodidae)
• Είναι κοσμοπολίτικο είδος.
• Παρασιτεί κυρίως σκύλους αλλά και διάφορα άλλα ζώα και τον άνθρωπο.
• Είναι τριξένιο είδος.
• Αν βρει αρκετή τροφή μπορεί να συμπληρώσει τον βιολογικό κύκλο σε 2 – 3 μήνες.
• Μεταδίδει στα σκυλιά την ασθένεια Ερλιχίωση.
• Dermacentor marginatus (Ixodidae)
• Παρασιτεί άλογα, αιγοπρόβατα, σκύλους, άλλα ζώα και τον άνθρωπο. Είναι πολύ κοινό. Συμπληρώνει τον βιολογικό κύκλο σε 1 χρόνο.
• Ixodes ricinus (Ixodidae)
• Είναι είδος με τρείς ξενιστές. Μπορεί να συμπληρώσει τον βιολογικό κύκλο του σε λιγότερο από ένα έτος.
• Ornithodoros moubata complex (Argasidae)
• Μαλακό τσιμπούρι. Παρασιτεί ζώα, πτηνά και τον άνθρωπο. Οι προνύμφες εξελίσσονται σε νύμφες μέσα στο αυγό και μετά εκκολάπτονται.
• Argas reflexus (Argasidae), Τσιμπούρι των περιστεριών
• Μαλακό τσιμπούρι. Παρασιτεί κυρίως τα περιστέρια αλλά και τον άνθρωπο. Προκαλεί δερματίτιδες, μολύνσεις από παθογόνα που μεταφέρει και αλλεργικά συμπτώματα.

Υγειονομική σημασία

• Σε περίπτωση πολλών σκληρών κροτώνων σε έναν ξενιστή μπορεί να έχουμε την κροτωνική παράλυση.
• Μεταδίδουν την ασθένεια του Lyme ή μπορελλίωση του Lyme, τον αιμορραγικό πυρετό Κριμαίας – Κογκό, τον στικτό πυρετό των βραχωδών ορέων, την τουλαρεμία, τον μελιταίο πυρετό και άλλες ασθένειες.
• Με την απομάκρυνσή τους από το δέρμα του ξενιστή δημιουργείται μία πληγή η οποία μπορεί να είναι είσοδος βακτηρίων και άλλων μικροβίων που μπορεί να δημιουργήσουν σοβαρές επιπλοκές.
• Τα μαλακά τσιμπούρια μπορεί να μεταφέρουν στον άνθρωπο τον υπόστροφο πυρετό και τον πυρετό Q.

Ο κρότωνας και ο σκύλος

• Συνήθως οι κρότωνες προτιμούν περιοχές του σώματος του ζώου που καλύπτονται από λεπτό δέρμα και έχουν πολλή αιμάτωση. Τέτοια σημεία είναι η περιοχή γύρω από το στόμα, πίσω ή μέσα στα αυτιά, πάνω από τα μάτια, στις μασχάλες κ.λ.π., αν και μπορούν να μυζήσουν αίμα από οποιαδήποτε περιοχή του σώματος.
• Οι κρότωνες προκαλούν αρχικά ενόχληση και δυσφορία στον σκύλο, ο οποίος στην προσπάθειά του να απαλλαγεί από αυτούς, ξύνεται και δαγκώνεται.
• Η δυσφορία αυτή μερικές φορές μπορεί να εκδηλωθεί με εκνευρισμό και ανορεξία.
• Τα πιο συνήθη νοσήματα στην Ελλάδα που μεταδίδονται από τα τσιμπούρια είναι η Πιροπλάσμωση και η Ερλίχια.

Αντιμετώπιση

Πρώτες βοήθειες

• Οι ιδανικότερες συνθήκες αναπαραγωγής των κροτώνων είναι η άνοιξη και το φθινόπωρο (15-20?C),οπότε τότε είναι και οι πιο επικίνδυνες εποχές που αρρωσταίνουν και τα κατοικίδια.
• Για την απομάκρυνση του τσιμπουριού από το δέρμα του ζώου είναι σημαντικό να καταλάβουμε το μηχανισμό με τον οποίο ο κρότωνας απομυζάει αίμα.
• Προτού μπορέσει να πιεί το αίμα, ο κρότωνας πρέπει να βγάλει σάλιο για να το αραιώσει. Έτσι μέσω του σάλιου του μπορεί να μεταφέρει τους παθογόνους μικροοργανισμούς στο σώμα του ζώου.
• Όταν λοιπόν εμείς πιέζουμε το τσιμπούρι με το χέρι μας, αυτό που ουσιαστικά κάνουμε είναι να στρεσάρουμε τον κρότωνα αυξάνοντας τις πιθανότητες να “φτύσει” το γεύμα που έχει καταναλώσει και μαζί με αυτό το μολυσμένο σάλιο του.
• Είναι προτιμότερο να αφαιρέσουμε τον κρότωνα με το χέρι μας ή με ένα αμβλύ τσιμπιδάκι πιάνοντας το όσο πιο κοντά στο δέρμα γίνεται, από το κεφάλι και όχι από το σώμα του.
• Τραβούμε σιγά σιγά το τσιμπούρι και κάθετα στο δέρμα.
• Δεν κάνουμε απότομες κινήσεις και δεν στρέφουμε το τσιμπιδάκι για να το αφαιρέσουμε, γιατί μπορεί να προκαλέσει την αποκόλληση του κεφαλιού ή άλλων μερών του τσιμπουριού από το σώμα του, τα οποία παραμένουν στο δέρμα, με αποτέλεσμα πολύ συχνά εκεί μέσα να αναπτύσσονται πυογόνα μικρόβια που πολλές φορές καταλήγουν σε σοβαρές μολύνσεις.
• Είναι προτιμότερο να ζητήσουμε από τον κτηνίατρο μας να μας δείξει πως να το κάνουμε με ασφάλεια.
• Μετά την απομάκρυνση του κρότωνα πρέπει να καθαρίσουμε τη περιοχή στην οποία είχε προσκολληθεί, με κάποιο αντισηπτικό.
• Ειδικά τσιμπιδάκια κατάλληλα να πιάνουν και τα μικρότερα τσιμπούρακια μπορούμε να προμηθευτούμε σε pet-shops.

Πρόληψη

• Ελέγχουμε τακτικά τον εαυτό μας, τα παιδιά μας και ύστερα το ζώο μας. Απομακρύνουμε τα τσιμπούρια που τυχόν βρούμε.
• Προσέχουμε στην φύση και σε μέρη με ζώα, τις επαφές μας με ψηλά χόρτα και θάμνους που πολλές φορές είναι γεμάτοι με τσιμπούρια.
• Φοράμε ανοιχτόχρωμα ρούχα για να βλέπουμε τα έντομα και βάζουμε τα παντελόνια μας μέσα στις κάλτσες μας.
• Φοράμε εντομοαπωθητικά λουράκια στο ζώο μας. Πολλές φορές είναι πολύ αποτελεσματικά.
• Μειώνουμε τους πληθυσμούς στην αυλή μας καθαρίζοντας, ελέγχοντας την αυτοφυή βλάστηση και κλαδεύοντας τα φυτά μας. Απομακρύνουμε τα σκουπίδια.
• Καταπολεμούμε τα ποντίκια και απωθούμε αδέσποτα και άλλα ζώα.
• Απευθυνόμαστε στον Κτηνίατρο για την σωστή υγιεινή στην εκτροφή του ζώου, την πρόληψη και την αντιμετώπιση.
• Χρησιμοποιούμε εντομοκτόνα για τον έλεγχο των τσιμπουριών στον εξωτερικό χώρο και κυρίως εκεί που φωλιάζει το ζώο μας.
• Φροντίζουμε να μην υπάρχουν σχισμές και χαραμάδες, στους τοίχους και τα δάπεδα, στις οποίες φωλιάζουν τσιμπούρια.

Εφαρμογή εντομοκτόνων

• Ψεκασμός με κατάλληλο εντομοκτόνο- ακαρεοκτόνο στον περιβάλλοντα χώρο των κτιρίων όπου μπορεί να συχνάζουν αδέσποτα σκυλιά θα βγάλει τα τσιμπούρια από τις κρύπτες τους και θα τα σκοτώσει. Επίσης με την υπολλειματικότητα του θα προστατεύσει τον χώρο από νέες μολύνσεις.
• Σε περίπτωση ύπαρξης κατοικίδιου σκύλου, οι εφαρμογές με εντομοκτόνο είτε προληπτικά είτε κατασταλτικά, αφού διαπιστωθεί η ύπαρξη τσιμπουριών, θα πρέπει να εστιάζονται στο σπιτάκι του σκύλου, στην γύρω περιοχή και γενικότερα στα σημεία που συχνάζει το ζώο μας.