Τρωκτικά
Γενικά
- Τα τρωκτικά, εκτός από ελάχιστα είδη (κάστορας, καπυμπάρα) έχουν μέγεθος μέτριο ως μικρό.
- Το οδοντικό τους σύστημα δεν έχει κυνόδοντες, αλλά διαθέτουν ένα ζεύγος κοπτήρων στο μπροστινό μέρος των σαγονιών τους.
- Οι κοπτήρες αυτοί αναπτύσσονται ασταμάτητα, αλλά και φθείρονται συνεχώς. Αν η φθορά σταματήσει, οι κοπτήρες θα βγουν από το στόμα, θα τρυπήσουν τον ουρανίσκο και θα τραυματίσουν το πρόσωπο του ζώου.
- Για να φθείρονται τα δόντια όσο πρέπει, τα τρωκτικά ροκανίζουν συνέχεια όχι μόνο την τροφή τους, αλλά και όλες τις ζωικές, φυτικές και ανόργανες ύλες.
- Τα τρωκτικά έχουν σε μεγάλο βαθμό αναπτυγμένο το ένστικτο της κατοικίας.
- Τα περισσότερα σκάβουν το έδαφος για να κατοικήσουν και να αποθηκεύσουν την τροφή τους. Στην αρχή του χειμώνα, οι αποθήκες τους ξεχειλίζουν από σπόρους, καρπούς και ρίζες.
- Συχνά οι κατοικίες τους είναι αριστοτεχνικά φτιαγμένες.
- Έχουν απεριόριστη όρεξη και τρώνε αδιάκοπα.
- Χαρακτηριστική είναι η γονιμότητα των τρωκτικών, που έχει γίνει παροιμιώδης (π.χ. “γεννάει σαν κουνέλι”).
- Τα θηλυκά εγκυμονούν πολλές φορές μέσα σ’ ένα χρόνο και γεννούν πολλά μικρά. Πολλαπλασιάζονται με τόση αφθονία, που αν δεν υπήρχαν μέσα για την εξόντωσή τους θα μπορούσαν να καταστρέψουν εντελώς τις γεωργικές καλλιέργειες.
Τα κυριώτερα Είδη
Τα πιο κοινά είδη που απαντώνται στον Ελλαδικό χώρο και μας απασχολεί η καταπολέμηση τους είναι:
- Mus Musculus, Οικιακός ποντικός, House mouse
- Rattus Rattus, Αρουραίος των πλοίων, Roof or Black Rats
- Rattus Norvegicus, Αρουραίος των υπονόμων, Brown rat
- Οι αρουραίοι είναι σε θέση να αναπαράγονται ολόκληρο το έτος και ένα ζευγάρι μπορεί, σε ιδανικές συνθήκες, να παραγάγει περίπου 700 απογόνους στο χρόνο ζωής του.
- Στην διάρκεια του έτους ένας θηλυκός αρουραίος μπορεί να έχει μέχρι πέντε γέννες με δεκαπέντε μικρά σε κάθε γέννα.
- Οι αρουραίοι μπορούν να προκαλέσουν τεράστιες ζημίες στα τρόφιμα αλλά και στα κτίρια, με το ροκάνισμα, την διατροφή τους και την μολυσματική τους δράση.
- Μπορούν να ροκανίσουν την μόνωση των ηλεκτρικών καλωδίων προκαλώντας πολυάριθμες πυρκαγιές, πλαστικούς σωλήνες προκαλώντας διαρροές στα συστήματα κεντρικής θέρμανσης και τις παροχές νερού.
- Αναπτύσσονται οπουδήποτε παράγονται και αποθηκεύονται τρόφιμα.
- Η αίσθηση της όσφρησης και ακοής είναι πολύ οξείες, αλλά έχουν φτωχή όραση.
- Είναι παμφάγοι, τρώγοντας οποιαδήποτε τρόφιμα βρουν, αλλά προτιμούν τρόφιμα πλούσια σε άμυλο ή πρωτεΐνη.
- Ένας αρουραίος χτίζει μια μάλλον ογκώδη φωλιά με οποιοδήποτε διαθέσιμο υλικό καταστρέφοντας ακόμη και κτίρια.
- Ο έλεγχος των αρουραίων είναι απαραίτητος, δεδομένου ότι μπορούν να μεταδώσουν διάφορες μολυσματικές ασθένειες (π.χ. salmonella και leptospirosis). Μέχρι 50% των αρουραίων σε μερικούς πληθυσμούς μπορεί να φέρει Leptospira, η οποία εκκρίνεται στα ούρα τους.
- Ο οικιακός ποντικός μπορεί να ζήσει και να αναπτυχθεί κάτω από διάφορες συνθήκες και γύρω από τα σπίτια και τα αγροκτήματα.
- Καταναλώνει και καταστρέφει τα τρόφιμα που είναι σημαντικά για τον άνθρωπο.
- Μολύνει τις επιφάνειες παρασκευής τροφίμων με τα περιττώματά του, τα οποία μπορούν να περιέχουν το βακτηρίδιο που προκαλεί την τροφική δηλητηρίαση (σαλμονέλωση).
- Το συνεχές ροκάνισμά τους προκαλεί ζημιές στα κτίρια (μονώσεις, καλωδιώσεις, σωληνώσεις κλπ).
- Τα ποντίκια κάνουν τις φωλιές τους τεμαχίζοντας χαρτιά ή άλλα ινώδη υλικά.
- Οι ζημιές στα τρόφιμα, το πρόσφατο ροκάνισμα σε υλικά, τα περιττώματά τους και οι διαδρομές των ούρων τους δείχνουν τις περιοχές που τα ποντίκια αναπτύσσουν δραστηριότητα.
- Έχουν μια χαρακτηριστική δυσάρεστη οσμή που προσδιορίζει την παρουσία τους.
- Μπορούν να δουν κατά τη διάρκεια του φωτός της ημέρας αλλά και τη νύχτα.
- Η παρουσία τους μπορεί να προσδιοριστεί από τον θόρυβο του συρσίματος ή από τον ήχο του ροκανίσματος τους.
- Τα ποντίκια έχουν καταπληκτική αίσθηση της ακοής, της οσμής αλλά και της αφής.
- Είναι άριστοι ορειβάτες και μπορούν να σκαρφαλώσουν σε οποιαδήποτε τραχιά κάθετη επιφάνεια. Θα τρέξουν οριζόντια κατά μήκος των καλωδίων ή των σχοινιών και μπορούν να πηδήσουν πάνω από 30cm σε ύψος από το έδαφος. Μπορούν να γλιστρήσουν μέσω απίστευτα μικρών ανοιγμάτων αρκεί να καταφέρουν να χωρέσει το κεφάλι τους.
- Τα ποντίκια έχουν εξαιρετικές αναπαραγωγικές ιδιότητες. Στις 35 ημέρες της ζωής τους ωριμάζουν και εγκυμονούν για 18 έως 21 ημέρες. Αν η θηλυκιά αποβάλει μπορεί να ξαναμείνει έγκυος μέσα σε 48 ώρες.
- Ο μέσος όρος των νεογνών είναι περίπου 6. Γενετικοί παράγοντες, η εύρεση τροφής και η θερμοκρασία μπορεί να επηρεάσουν αυτό το νούμερο.
- Το θηλυκό θηλάζει τα νεογνά για περίπου 4 εβδομάδες και μπορεί να μείνει έγκυος κατά την διάρκεια αυτή. Μπορεί να παράγει μικρά κάθε 40 με 50 ημέρες.
- Κάτω από ιδανικές συνθήκες ( οι οποίες βρίσκονται εσωτερικά των κτιρίων ) τα ποντίκια μπορούν να αναπαραχθούν όλο το χρόνο.
Τα προβλήματα που δημιουργούν
- Προκαλούν ζημίες στα αποθηκευμένα τρόφιμα. Δεν καταναλώνουν μεγάλες ποσότητες αλλά λόγω της περιέργειας τους δοκιμάζουν τα πάντα καταστρέφουν ποιοτικά τα προϊόντα.
- Μασούν οτιδήποτε υλικό μπορεί να φανεί χρήσιμο για την δημιουργία των φωλιών τους, όπως χαρτιά, υφάσματα, υαλοβάμβακα καθώς και σκληρά υλικά όπως κόκαλα, αλουμίνιο, καλώδια, ξύλα κ.α.
- Το σμάλτο των δοντιών τους είναι 5, 5 φορές ισχυρότερο από το ατσάλι. Τα σαγόνια τους μπορούν να ασκήσουν πίεση 24, 000 lbs/ inc2.
- Μπορούν εύκολα να μασήσουν από πλαστικές σωλήνες μέχρι μεταλλικούς κάδους.
- Μπορούν να προκαλέσουν φωτιές από το μάζεμα των σπίρτων στις φωλιές τους και με την πρόκληση βραχυκυκλώματος από το μάσημα των καλωδίων.
- Τα τρωκτικά αποτελούν έναν από τους μεγαλύτερους κινδύνους της δημόσιας υγείας .
- Μεταδίδουν στον άνθρωπο ασθένειες όπως λεπτοσπείρωση, ο τύφος κ.λ.π. μέσω των κοπράνων και των ούρων τους
- Μεταδίδουν ψύλλους, τσιμπούρια και ψείρες.
- Παθογόνοι μικροοργανισμοί μπορεί να μεταφερθούν απ’ ευθείας στον άνθρωπο από το δάγκωμα του ποντικού ή από τα τρωκτικά σε παράσιτα όπως ψύλλους – τσιμπούρια – ψείρες κ.λ.π, που τσιμπούν τον άνθρωπο και τα ποντίκια ή από την μόλυνση των τροφίμων με τα κόπρανα και τα ούρα τους.( Πανώλη, τυφοειδής πυρετός, λεπτοσπείρωση τριχίνωση και τροφική δηλητηρίαση.)
Ενδείξεις Προσβολής
- Ήχοι Ροκανίσματος.
- Περιττώματα – Τα ποντίκια αφήνουν μικρού μεγέθους και σκούρου χρώματος περιττώματα, ιδίως κατά μήκος των τοίχων ή σε χώρους με σημαντική δραστηριότητα, όπως σε ερμάρια ή κάτω από τον νεροχύτη.
- Χαρακτηριστική μυρωδιά – Αφήνουν μυρωδιά που μοιάζει με την μυρωδιά της αμμωνίας, η οποία θα είναι ιδιαίτερα έντονη σε κλειστούς χώρους.
- Ζημιές – Έχουν δόντια που συνεχώς αυξάνονται και έτσι αναγκάζονται να τα ροκανίζουν, επάνω σε ξύλο, πλαστικό, καλώδια και άλλα σκληρά υλικά, ώστε να τα εκλεπτύνουν
- Φωλιές – Τα ποντίκια κατασκευάζουν φωλιές χρησιμοποιώντας τεμαχισμένα υλικά από εφημερίδες ή υφάσματα. Τις φωλιές τις κατασκευάζουν σε απόμερα σημεία όπως πίσω από ψυγεία. Στις φωλιές συχνά υπάρχουν νεογνά ποντικών.
Καταπολέμηση
- Εστιάζουμε στους χώρους που φωλιάζουν και στους χώρους που βρίσκουν την τροφή τους. Τέτοιοι χώροι στις αστικές περιοχές είναι πχ. τα αποχετευτικά δίκτυα όπου συνήθως ζουν οι αρουραίοι.
- Όταν ο χώρος ευθύνης μας γειτνιάζει με χώρους όπου αφθονούν τα τρωκτικά (εγκαταλειμμένα σπίτια, κτηνοτροφικές εγκαταστάσεις, χώροι επεξεργασίας ή διακίνησης τροφίμων κλπ.) καλό είναι να μπορούμε να επεμβαίνουμε και εκεί.
Πρόληψη
- Η συγκέντρωση σκουπιδιών στους δρόμους σε ελεύθερους σωρούς ή ακόμη και σε κάδους υποδοχής που δεν κλείνουν ικανοποιητικά, ευνοεί την εγκατάσταση στην περιοχή και τον πολλαπλασιασμό των αρουραίων.
- Απομακρύνουμε από τους χώρους μας άχρηστα υλικά που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν ως φωλιά.
- Δεν αφήνουμε εκτεθειμένα τρόφιμα τα οποία θα προσελκύσουν τα ποντίκια και θα μολυνθούν από αυτά.
Θωράκιση
Κλείνουμε τις εισόδους στα κτίρια όπως οδεύσεις καλωδίων, αγωγών νερού, κενά κάτω από πόρτες (υπάρχουν ειδικά λάστιχα), σπασίματα, παράθυρα χωρίς σίτες, καπνοδόχοι, κεραμίδια κλπ.
Με εφαρμογή χημικών
- Αφού έχουμε κάνει όλα τα παραπάνω τότε καταφεύγουμε στα χημικά μέσα που είναι τα γνωστά ποντικοφάρμακα.
- Είναι δολώματα που περιέχουν δραστική ουσία, τροφή και ελκυστικές ουσίες. Περιέχουν επίσης συντηρητικά για την συντήρησή τους και την προστασία τους από την υγρασία.
- Περιέχουν πικραντικές ουσίες για την αποφυγή της κατανάλωσής τους από άλλα θηλαστικά. Περιέχουν επίσης εμετικές ουσίες για τα ζώα μή στόχους.
- Είναι αντιπηκτικά του αίματος με αντίδοτο την βιταμίνη Κ1 που ρυθμίζει την πήξη του αίματος.
- Το ποντίκι πεθαίνει στον ύπνο του, συνήθως στην φωλιά του, από εσωτερική αιμορραγία.
- Το πτώμα, τουλάχιστον των ποντικιών, μουμιοποιείται και δεν μυρίζει.
- Υπάρχουν τα πρώτης γενιάς όπου έπρεπε να καταναλώσει το ποντίκι μεγάλες ποσότητες και πολλές φορές για να πάρει την δόση που έπρεπε για να πεθάνει.
- Στα νέας γενιάς αρκεί και μία μόνο δοκιμή για να πάρει την ελάχιστη δόση που απαιτείται για να πεθάνει. Δεν είναι καν απαραίτητο να φάει αρκεί και μόνο να τρίψει τα δόντια του. Συνεπώς λειτουργούν και σε χώρους που υπάρχει άφθονη τροφή.
- Ο θάνατος επέρχεται μετά από 3 – 5 μέρες από την λήψη του φαρμάκου. Αυτό είναι αναγκαίο για την καταπολέμηση γιατί διαφορετικά με την τοποθέτηση φαρμάκου θα πέθαινε μόνο ένα ποντίκι και όλα τα άλλα θα απέφευγαν την λήψη του φαρμάκου.
- Κυκλοφορούν στο εμπόριο διάφορες μορφές δολώματος:
- οι κέρινοι κύβοι (wax blocks)
- τα σύμπηκτα αλέσματος δημητριακών (pellets ή γαριδάκια)
- την μορφή pasta.
Δολωματικοί Σταθμοί
Για μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα, προστασία του δολώματος από υγρασίες κλπ. και ασφάλεια για τον άνθρωπο και τα ζώα μη στόχους, το ποντικοφάρμακο τοποθετείται μέσα σε ειδικές συσκευές τους Δολωματικούς Σταθμούς μυοκτονίας.
Με την χρήση τους εξασφαλίζουμε:
- Πιο εύκολη λήψη από τα ποντίκια επειδή μέσα στον σταθμό είναι κρυμμένα και αισθάνονται μεγαλύτερη ασφάλεια.
- Προστασία του δολώματος από την υγρασία την σκόνη και άλλες φθορές.
- Απόλυτη προστασία των ατόμων με ειδικές ανάγκες, παιδιών, αλλά και άλλων ζώων που δεν μπορούν να μπουν μέσα στον σταθμό και να φτάσουν το δόλωμα.
- Μικρότερες δόσεις ποντικοφάρμακου τόσο στους εξωτερικούς όσο και στους εσωτερικούς χώρους, συνεπώς προστασία του περιβάλλοντος και οικονομία.
- Συμμόρφωση με απαιτήσεις της νομοθεσίας και των συστημάτων ασφάλειας, ποιότητας κλπ.
- Οι δολωματικοί σταθμοί τοποθετούνται μία φορά και μένουν στην θέση τους μόνιμα, αλλά μπορούν να μετακινηθούν αν κριθεί απαραίτητο.
- Σε κάθε επόμενη εφαρμογή γίνεται καθαρισμός των σταθμών και αντικατάσταση του δολώματος.
- Πάνω στον δολωματικό αναγράφονται όσα ο Νόμος ορίζει ώστε να γίνεται αντιληπτό το περιεχόμενο του. Στον τοίχο στο ύψος του ματιού σε εμφανές σημείο τοποθετείται ειδικό ταμπελάκι (σήμανση).
- Σε κάτοψη του χώρου τοποθετούνται οι θέσεις των δολωματικών σταθμών και αριθμούνται.
- Σε πίνακα καταγράφονται οι καταναλώσεις των δολωμάτων από τα ποντίκια. Γίνεται στατιστική ανάλυση των ευρημάτων για την αξιολόγηση του προγράμματος καταπολέμησης και πιθανόν την πραγματοποίησης διορθωτικών κινήσεων.
Παγίδες Σύλληψης
- Δεν έχουν χημικά, επικίνδυνα και τοξικά για τον άνθρωπο και το περιβάλλον.
- Απαιτούν καθημερινό έλεγχο.
- Χρησιμοποιούνται σε χώρους με τρόφιμα ή με μικρά παιδιά όπου απαγορεύεται η χρήση των τρωκτικοκτόνων.
- Μη Τοξικό δόλωμα αναγνώρισης
- Το προϊόν αυτό είναι ένα δόλωμα χωρίς δηλητήριο, για την ανίχνευση μόνο των τρωκτικών.
- Αποτελείται από μια συμπαγή μάζα δημητριακών και άλλων τροφοελκυστικών ουσιών.
- Είναι κατάλληλο για περιοχές όπου απαγορεύεται η χρήση τοξικών ουσιών και συνεπώς ποντικοφάρμακου για την αναγνώριση μόνο της ύπαρξης ποντικιών.